Voorpagina Algemeen, Ingezonden

Van integratie naar acceptatie

Dit stuk is ingezonden door Ayse Bayrak

Om het integratievraagstuk te beantwoorden moeten we de pioniers in de strijd om acceptatie in de samenleving als voorbeeld nemen en uit hun ervaringen lering trekken. Voor de immigratie uit moslimlanden op de politieke agenda stond, hadden we namelijk een andere discussie in Nederland. Surinamers en Antillianen hebben voor moslims een weg door het oerwoud van dilemma’s en oplossingen gebaand en nu is het interessant om te kijken of dat hen integratie en ook acceptatie heeft opgeleverd.


Als witte Nederlander, die zich bekeerd heeft tot de Islam, werd ik van actorrol in de toeschouwerrol gedrukt.


Als we sec naar de vertegenwoordiging van deze mensen in bijvoorbeeld de politiek kijken, dan ziet het er bedroevend uit. Zit er eigenlijk wel een echte neger op het blauwe leer van de Eerste- en/of Tweede Kamer? Het feit dat Nederlanders zich blijkbaar op het hoogste niveau niet willen laten vertegenwoordigen door iemand met een ander kleurtje is stuitend, maar ook het gegeven dat mensen met een donkere huid schijnbaar die posten niet ambiëren is op zijn minst zorgelijk te noemen.

De media spelen ook een grote rol bij de beeldvorming van hoe de ideale samenleving er uit zou moeten zien. We krijgen voornamelijk ‘gewone’ witte mensen te zien op tv. Blijkbaar is er behoefte om met elkaar dat witte gevoel in onze multiculturele samenleving vast te houden.

Nederland heeft het imago tolerant te zijn, maar dat lijkt eerder in naam dan in daad het geval te zijn. Dat het woord apartheid een Nederlands woord is dat internationale betekenis heeft gekregen, heeft ons land lang geplaagd. Nederland staat inmiddels bekend als tolerant land maar in feite waren nieuwkomers welkom op onze velden, in onze fabrieken, maar nooit echt in de harten. De opkomst van de PVV is daar een uiting van. De Nederlandse cultuur is de norm en de nieuwkomer wordt daarin een plek gewezen.
Voor degene die dit hoofdschuddend zit te lezen, geef ik een voorbeeld waarin een ieder zich kan herkennen.

In een trein neemt een zwarte man plaats tegenover een witte Nederlander. De zwarte man groet vriendelijk en vertelt spontaan: “Ik vind discriminatie maar niets. Ik heb niets tegen witte mensen en ook in de trein ga ik gewoon tegenover hen zitten. Ik zeg maar zolang mensen maar beschaafd zijn”
Uit: Multicultureel competent samen(-)leven door Dr Lucy Kortram

Deze observatie zal bij de beoordelaar geen herkenning oproepen omdat gemeend wordt dat dit niet zal gebeuren en dat de zwarte man een rol speelt. Dezelfde situatie waarbij de witte man tegenover de zwarte man komt zitten en dezelfde uitspraken doet, wordt door de observator wel herkend en als normaal ervaren.

Dit gegeven heeft te maken met roltoewijzing. De witte man heeft de actorrol, mag zich hierin oordelend opstellen en de grenzen aangeven waarin het maatschappelijke verkeer tussen de verschillende bevolkingsgroepen zich dient af te spelen. In dit voorbeeld wordt van de zwarte man verwacht dat hij een toeschouwerrol vervult waarin hij de beoordeelde is.

Dat moslims ook de toeschouwerrol krijgen toebedeeld, kan ik beamen vanuit mijn eigen ervaring. Als witte Nederlander, die zich bekeerd heeft tot de Islam, werd ik van actorrol in de toeschouwerrol gedrukt. Het feit dat ik mij op mijn werk, bij de Raad voor de Kinderbescherming, in mijn moslimdracht als actor opstelde werd door mijn omgeving als onnatuurlijk ervaren. Gedacht werd dat cliënten zich niet door mij zouden willen laten helpen. Binnen de Raad ontstond een discussie over neutraliteit die de Raad zou moeten uitstralen en dat religieuze uitingen dergelijke neutraliteit in gevaar zouden brengen. Het feit dat moslimcliënten wel zichtbaar hun religieuze identiteit kunnen uitdragen past in de gedachte dat deze cliënten zich in de toeschouwerrol bevinden.

Ook bij de publieke omroep wordt geworsteld met de wens om meer diversiteit in beeld te brengen. De samenleving is multicultureel en het zou vanzelfsprekend moeten zijn dat die diversiteit via onze beeldbuis bevestigd wordt. De succesvolle biculturele Nederlanders zijn niet moeilijk te vinden maar de acceptatie is er alleen indien de nieuwkomers zich gedragen naar het verwachtingspatroon van de actors. Het zijn niet de mona-toetjes die het beeld bepalen of de multiculturele samenleving geslaagd is of niet. Het vergrootglas is gericht op de individuen die er een zooitje van maken. Dat de actor hier last van heeft behoeft geen uitleg, maar dat de actor het zich niet kan inbeelden dat iedereen in Nederland last heeft van uitschot, ongeacht uit welke bevolkingsgroep ze afkomstig zijn, bevestigt het feit dat we ons nog steeds schikken in de plaats die ons wordt toegewezen.

Om dit gegeven te veranderen, moet het beeld waaraan iemand zou moeten voldoen om actor te zijn, doorbroken worden.

Zwarte mensen kunnen hun kleurtje er niet afwassen om hun maatschappelijke positie van toeschouwer naar actor te veranderen. Dit bereiken ze door hard te werken en getuigt van zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen. Het verhaal van de eerste zwarte korpschef van Twente haalde in 2009 de voorpagina’s omdat het nieuws was. We moeten ervoor zorgen dat dergelijke situaties zo vaak voorkomen dat het nieuwtje er af is. Moslims moeten zichtbaar als moslim op de actorstoel gaan plaatsnemen. Juist door met behoud van identiteit de actorrol te vervullen, zal stukje bij beetje de acceptatie vorm krijgen.

Moslims zijn juristen, beleidsmakers, directeuren, doctoren en ja, ook voetballers en soms helaas ook crimineel. Maar dat laatste moet niet bepalend meer zijn voor de beeldvorming. Het moet gewoon zijn dat moslims in praatprogramma’s over hun ervaringen komen vertellen, indien ze zijn opgelicht, ze te kampen hebben met een slopende ziekte of hun mening willen delen over maatschappelijke dilemma’s. Momenteel wordt de hoofddoek geassocieerd met onderdrukking en een religieuze baard zelfs met terrorisme! Dat beeld kunnen we zelf veranderen door hoofddoeken en baarden te laten zien op plaatsten in de maatschappij waar de witte Nederlander ze niet verwacht, zodat er een algemeen geaccepteerd beeld ontstaat van de gewone moslim: Iemand die kan leiden en kan lijden.

Zolang we onze eigen identiteit ondergeschikt maken aan het algemeen wenselijke en/of ons schikken in de rol van toeschouwer die beoordeeld wordt, zullen we nooit geaccepteerd en gerespecteerd worden.

 

Wij Blijven Hier werd in 2005 opgericht, omdat ze vonden dat ze er nog niet waren. Inmiddels zijn ze 3000 bijdragen rijker, die vrijwillig door beginnende én gearriveerde verhalenvertellers worden geschreven. Verschillend van columns, persoonlijke ervaringen tot verborgen nieuwsfeitjes. Ze kijken op hun eigen manier tegen de wereld aan, en vertellen zélf het verhaal. Wie zijn ze? Kijk om u heen. Want ze zijn hier. Zij Blijven Hier!

Lees andere stukken van Wij Blijven Hier!