‘Wat als racisme normaal wordt?’ Met die vraag trapte Umar Mirza gisteren het grote racismedebat af. Een debat dat stof tot nadenken en motivatie tot handelen gaf. Het grote racismedebat, de avond in woorden gevat. Here you go.
De eerste spreker is Zihni Ozdil, en die roept op tot zelfreflectie. ‘Als jij zegt dat je geen Nederlander bent, waarom vind je het dan erg als Wilders dat vervolgens ook over jou zegt? En het zit hem allemaal in woorden, want als puntje bij paaltje komt, dan is prinses Beatrix de grootste allochtone bijstandsmoeder. Waarom wordt die uitspraak wél kwalijk gevonden?’
Abdelkarim el Fassi laat vervolgens treffend zien hoe racisme op sociale media tot uiting komt. Soms pijnlijk, soms pijnlijk hilarisch. Opvallend punt is dat in de lelijkste verwensingen en hartstochtige verlangens naar behoud van de Nederlandse cultuur, notabene taal en interpunctie het onderspit lijken te delven. Wat volgt zijn onder andere literaire hoogstandjes van het web als: ‘In het land van melk en kaas, zijn wij blanken de baas.’ Abdelkarim laat ook andere racistische media uitingen zien, en geeft aan waarom het zo belangrijk is dat we altijd ons eigen verhaal vertellen. We praten inmiddels al op gelijkwaardig niveau terug, dat is een goede ontwikkeling.
Merijn Oudenampsen pijnigt het publiek met een filmpje van Rita Verdonk. De excuses zijn aanvaard, maar wat de zaal over zich heen moest krijgen waren onder andere deze woorden: ‘Ze willen het hebben over Zwarte Piet, en overal slavernijmonumenten neerzetten om ons slecht te laten voelen. Er zijn onderzoeken over Nederlanders die zouden discrimineren, maar wij Nederlanders zijn gastvrij en discrimineren niet, het zit niet in onze bloed.’ Onderzoek zegt zus, maar ons bloed is zo. Aldus Rita met een serieus gezicht. Facepalm to the max. Plaatsvervangende schaamte, maar sommigen kunnen dat soort onzin met een stalen gezicht formuleren. Doe ik ze niet na.
Merijn legt uit hoe hier grenzen worden getrokken tussen wij, Nederlanders, en zij gasten: ’Zie het zo dat je bij Rita thuis op de bank zit. Je krijgt een zompig koekje, maar moet wel zeggen dat het lekker is. En complimenteer haar ook maar meteen over het huis. Want jij bent te gast.’ Zo wordt dan gedacht. Tja.
Anne Dijk trekt ons weg van Rita’s bank, thanks Anne, en neemt ons mee naar één van haar persoonlijke inspiratiebronnen als het gaat om gelijkheid: de afscheidsrede van de profeet Mohammed (saw). Onder andere onderstaand stuk wordt geciteerd. Treffend.
Miriyam Aouragh is verbonden aan Oxford University, en krijgt weleens vragen over een mogelijke identiteitscrisis. Haar antwoord is duidelijk: ‘Ik heb geen identiteitscrisis, ik heb een Nederlandcrisis. Daarom ben ik weg.’ Onder andere de manier waarop met Tariq Ramadan is omgegaan vindt ze niet kunnen, en hem op de gangen tegenkomen was soms pijnlijk. Het probleem lijkt in Nederland ook groter dan elders, omdat we volgens Miriyam geen collective memory van verzet hebben om kracht uit te putten. Geen historisch besef ook, en teveel onderwerpen liggen nog gevoelig. Moordend voor zelfreflectie.
Dierlijke kracht, natuurlijke aanleg en presteren door veel inzet. Termen die door de sportmedia worden gebruikt, en ook hier is racisme geïnstitutionaliseerd. Professor Jacco van Sterkenburg laat zien hoe dat eruit ziet, en hoe bepaalde termen alleen aan specifieke bevolkingsgroepen worden gekoppeld. Dierlijkheid en natuurlijke aanleg versus hard werken en intellect. Rarara voor welke bevolkingsgroepen welke termen worden gebruikt. En dan te bedenken dat sportmedia zovéél worden bekeken…
Glenn Helberg is intercultureel jeugdpsychiater. Zijn boodschap? ‘We moeten hier niet alleen praten over onszelf, het gaat ook over kinderen die onderscheid maken. Hoe kan het dat wij het in dit land steeds hebben over de ander, maar toestaan dat er op school gepest wordt?’
Che Brandes-Tuka bereidt ons voor: in tien minuten zullen we vierhonderd jaar geschiedenis van politieke economie en racisme bespreken. Ik ga ervoor zitten, en hop, daar gaan we in vogelvlucht. Beginnend bij slavernij en kolonialisme, daar waar de economie, ook letterlijk, over de rug van de ander groeide en racisme in de samenleving werd verankerd. We eindigen in het heden, daar waar Che oproept tot het gezamenlijk optreden tegen het racismemonster.
Pauze. Ik zoek eten. Ik vind niet. Umar roept ons terug, en ik ga maar weer zitten. Met een rammelende maag, maar die wordt gelukkig wel overstemd door de krachtige woorden van Stryder. Over het belang van zelf een eigen verhaal schrijven, en anderen niet laten dicteren. Dat als de intro. Toen kwam zijn spoken word, en stopte ik met typen. Omdat het mooi was. Omdat het aankwam. Omdat we zelf ons verhaal moeten schrijven, maar ook naar dat van een ander moeten luisteren. Mooi.
Marjan Boelsma haalt vervolgens hard uit naar wat zij ‘wit privilege’ noemt: een blanke huidskleur als onverdiend onrecht. ‘Wit privilege is alleen onzichtbaar voor witten mensen. Ze kunnen, of willen het niet zien.’
Dan komt Quinsy Gario op. Ik denk dat iedereen hem wel kent van zijn strijd tegen Zwarte Piet, maar vandaag leerde ik ook zijn lach kennen. Zó aanstekelijk. Quinsy was ook serieus en zijn boodschap is duidelijk: het gaat niet meer om het krijgen van gerechtigheid. Gerechtigheid moet je nemen.
Leo de Kleijn heeft het ook over strijd, en benadrukt het belang van gezamenlijk optreden tegen racisme. Nourdin Ouali vertelt dat hem weleens wordt gevraagd waarom hij zich eigenlijk met Zwarte Piet bemoeit. Dat gaat toch niet over hem? En heeft hij geen belangrijkere dingen te doen? Nourdin stelt de zaal zelf een vraag: ‘Zijn wij ook loyaal aan principes op het moment dat onrecht ons zelf niet direct raakt?’ Nourdin legt uit dat de islam oproept tot het afkeuren van alle soorten onrecht. In het hart, middels woorden of middels daden. Daarom moeten we tegen alle soorten onrecht optreden. Onrecht is onrecht. Onrecht is slecht.
Het uitgelopen programma wordt vervolgens afgesloten met een debat, maar daar heeft ondergetekende niet helemaal bij aanwezig kunnen zijn. Deze Amsterdamse was in Rotterdam immers te gast, en was lang genoeg getolereerd. Ze moest maar eens terug naar eigen stad.
Dat deed ze, met een glimlach. Want hoe lelijk racisme ook is, op bijeenkomsten als deze blijkt maar weer eens hoe verschillend de mens kan zijn, en hoe die verscheidenheid zich laat verbinden in de strijd tegen onrecht. Want dan, dan is iedereen mens. Gewoon mens. Mooi mens.
Is dit debat een oplossing voor racisme, het einde? Nee. Alsjeblieft niet, maar we hebben weer wat bagage voor op die reis die de strijd tegen racisme heet. Ga je mee?
Kauthar Bouchallikht
Kauthar verhaalt voor diverse media en werkt ook als campaigner, moderator, coördinator en trainer. Dit doet zij met/voor verschillende organisaties, waaronder DeGoedeZaak, OneWorld, De Correspondent, Milieudefensie, Fossielvrij, NieuwWij en Het Parool. Met WijBlijvenHier! produceert ze de multi media podcast Super Moslims, waarvan zij ook een van de hosts is.Lees andere stukken van Kauthar
Volg ons op social media