Op 19 november toog ik richting Utrecht, uiteraard wind tegen, de regen sloeg tegen mijn gezicht. Met Twee Maten, een ongewoon reflectief momentje van de Ministeries van Sociale Zaken en van Binnenlandse Zaken, organiseerde dit jaar een serie thema-avonden waar ze gebruik maken van een communicatie-methode genaamd Deep Democracy – The Lewis Method. Ik ging er vol goede moed heen, zonder dat ik nu helemaal begreep wat er ging gebeuren. Dat is ook wel eens verfrissend voor een controlfreak.
De avond bestond uit een algemeen praatje, een ruimtelijke oefening, een soort verbaal potje trefbal en we zouden eindigen met een verjaardagskring, maar dan mét emoties.
Nu heb ik mijzelf lang geleden een aantal zaken beloofd:
1. Ik zou me niet meer naar oeverloze debatavonden over moslimiaanse zaken laten lokken.
2. Ik zou me niet meer voor multi-culti overheidsprojecten laten strikken.
3. Ik zou niet meer door de herfstwind gaan voor eindejaars-budget-moet-op-activiteiten.
4. Ik zou…
Ach. Laat maar zitten: welk deel van de vergelijking ook op ging voor deze avond, ik toog alsnog naar Utreg en liet al mijn voornemens varen. Ik nam deel aan een communicatieve methode die conflicttransformatie tot doel had. Gewoon, alsof ik nog op mijn werk zat en niet in mijn vrije tijd voor WBH aan de boemel was. We zouden het grondig oneens met elkaar worden, maar toch zomaar tot een moment van empathie kunnen komen. En empathie is fijn, dus hatjikidee daar gaan we, vol goede moed en met gezwinde spoed. Maar ook met tegenwind.
Kort voor we begonnen sprak ik een van de organisatoren en die was, op zijn zachtst gezegd, nogal enthousiast. Hij vertelde me bij de eerdere bijeenkomst in Rotterdam te zijn geweest (over Isra**-Palestina) en hij had geen idee wat hem overkwam. Hij zat in de flow. In de zone. In het moment. Hij verzekerde mij: dit zou een bijzondere avond worden. Ik voelde zijn enthousiasme. (Empathie: +1)
Ook sprak ik met Naima Azough, die de introductie zou verzorgen. We kennen mekaar een beetje en ik heb altijd veel respect voor haar gehad als activist, (voormalige) politica en allround maker van mooie dingen. Ook zij was enthousiast. Ik begon deze avond nog meer te voelen. (Empathie +2)
Naima verzorgde een korte inleiding, introduceerde een van de mensen die de methode had ontwikkeld, Mirna Lewis, en vervolgens kwamen er twee gemakkelijkmakers (*facilitators), Moran en Jonathan, die kort uit de doeken deden wat de bedoeling van de avond was. Eerst zouden we twee sprekers te horen krijgen die verschillende perspectieven zouden bieden op de stelling van de avond, Gepaste reacties op de aanslagen in Parijs. Oh ja: en op die in Beiroet natuurlijk. Dat hoort er ook bij. Echt.
De eerste spreker zou Paul Scheffer zijn, maar die kwam niet opdagen. Ik heb hem gemist. (Oh nee, toch niet). Daarna zou imam Azzedine Karat spreken, maar die zat helaas in de file. Gelukkig schoof hij later aan voor een geïmproviseerd nawoord. Vervolgens zouden de aanwezigen (studenten van allerlei pluimage en wat loslopend wild) voorbij de feiten tot een dieper besef van wederzijdse gevoelens gaan, de onderkant van die emotionele ijsberg zou zichtbaar worden.
Om warm te draaien gingen we met een nieuwe gespreksvorm in de weer door fysiek vorm te geven aan onze standpunten. Alle stoelen werden uit de zaal gehaald en iedereen verspreidde zich over de ruimte. Iemand maakte een bewering en hoe meer je het er mee eens was, hoe dichter je bij deze persoon ging staan. De eerste 10 minuten stond ik een beetje te dralen in het midden, want de meeste meningen klonken me wat flauw in de oren. Op gegeven moment gingen er wat mensen los en werd er met scherp geschoten. Hatsaflats, wat nou afstand nemen. Parbleu, alle moslims terroristen. Patsboem. En toen was het voorbij.
Het volgende onderdeel was een soort verbaal trefbal, maar dan zonder bal en niemand kon af gegooid worden. We splitsten ons op in twee partijen (gevormd naar aanleiding van twee duidelijke standpunten tijdens de ruimtelijke oefening) en een aantal minuten lang ging de ene partij helemaal los, terwijl de andere partij alleen maar mocht luisteren. En vervolgens andersom. Iemand had het over ronselen op ROC’s. Door de landmacht, dat dan weer wel. Iemand had het over collectieve schuld. Collectieve onschuld. Imperialistische complottheorieën. Ik haakte een beetje af, schoot toch nog een opmerking af, maar wilde eigenlijk heel graag naar huis. Wat heb ik toch een hekel aan debatten. (Empathie -1)
Gaandeweg veranderde er echter iets. Er gebeurt iets vreemds met je als je (al dan niet gedwongen) moet luisteren naar argumentatie waar je niets van moet hebben. Je wordt na verloop van tijd wat murw. Dan ga je de argumentatie horen. Vervolgens vang je iets van de emotie op. En als laatste denk je: ik ben het niet met je eens, maar ik kan me je gevoel enigszins voorstellen.
Dat is een mooi moment. (Empathie +2)
Tot je de zwakte van een dergelijke methode genadeloos blootgelegd ziet worden door twee jongens die de boel een beetje saboteren. Gladde praatjes hier. Complottheorietje daar. Schuld bij ieder ander behalve jezelf. Doorhalen na de bel. Kortom: vervelend gedrag.
De kwetsbaarheid van de methode ligt bij de zwakste schakel, bij degenen die eigenlijk niet echt mee willen doen. Die vroeger de praatstok van de hippies afpakten, deze over hun knie braken en hen vervolgens pesterig uitlachten of de huid vol scholden. Zo erg was het niet op die regenachtige avond, maar het stoorde me voldoende om mijn eigen enthousiasme pootje gelicht te zien worden. (empathie 0)
Na de trefbalargumentatie vormden we een kring en probeerden we daadwerkelijk voorbij de feiten te gaan en een nieuwe gewaarwording in onszelf te benoemen. Gemakkelijkmaker Jonathan verwoordde het mooi: ga op zoek naar dat ene moment in de discussie, waarbij je jezelf geraakt voelde. Ga op zoek naar dat ene woord, die ene zin, die je als een speer in je hart raakte en vraag jezelf af waarom dit jou zo raakte.
Prachtige momenten. In potentie. (empathie +/-)
Want ook hier ben je als groep kwetsbaar. Zo wilde een van de twee maten heel graag nog even zijn argument doordrukken. Tot drie keer toe, vermomd als een emotie. Leuk geprobeerd, pik. Zowaar leek ik daar een emotie bij Jonathan te ontwaren, die hem bijna achter het behang plakte, maar nog net op tijd zijn professionele betrokkenheid kon inzetten om zijn emotionele afstandelijkheid te bewaken. (empathie +1, voor Jonathan en zijn professionaliteit)
Ik probeerde het zelf ook. Er was namelijk een moment dat ik boos werd. Het speerpunt drong door tot in mijn hart. Ik kon mijn boosheid echter niet direct duiden, omdat ik het geheel en al op mijzelf zat te projecteren (wat ook de bedoeling van dat moment was: waarom raakt het jou, wat vertelt het over jou?) Pas na sluiting van dat tergende kringgesprek dacht ik: diepe democratie valt lastig te bewerkstelligen als er twee oppervlakkige matties meedoen. Die later ook nog eens lieten blijken eigenlijk niets van democratie te moeten hebben. (Klagen over imperialistisch fascisme is dan ook wat slapjes. Tja. Democratie is ook maar zo sterk als de zwakste schakel).
Eindresultaat: empathie +1, denk ik.
Mocht je nu bij jezelf denken: dat klinkt als een interessante methode, dan klopt dat. En als je slim bent, haak je woensdag 9 december aan in Leiden. En als je nog slimmer bent, kom je vroeg en zorg je ervoor dat sarcastische stoorzenders bij de kinderopvang terecht kunnen, zodat de rest tot een mooi communicatief resultaat kan komen, liefst empathie +3, want wie wil er nu even niet flink losgaan op de vraag: “Is er sprake van een betrouwbare overheid?”
Noureddine Steenvoorden
In het jaar dat Elvis stierf, werd Noureddine geboren. Op zijn negende kreeg hij een skateboard. Op zijn 20ste werd hij in Schotland verliefd op boeken. Op zijn 27ste werd hij moslim en vond hij zijn draai. Hij werkt in de gehandicaptenzorg en denkt soms dat hij bijna Arabisch kan lezen maar vraagt dan toch om een klinker. Hij jat de beste grappen van de missus, steun en toeverlaat sinds 2006. Af en toe vertaalt hij wat poëzie omdat het leven dan gewoon beter is.Lees andere stukken van
Eén reactie op "Diepe democratie, een avondje met 2 maten"
Als ik slim ben ga ik naar Leiden?!?
Als ik slim ben blijf ik lekker thuis. Al genoeg stress in mijn leven. Geef mij maar een dialoog i.p.v. een discussie. Beter voor mijn hart. :P
Maar ff serieus; voor mijn gevoel is het meer een cursus “jezelf dwingen ook eens naar de andere kant van de medaille te kijken” geweest. Ongetwijfeld van nut voor een hoop mensen.