Voorpagina Islam

Gezamenlijke gebedsruimte in de moskee

Wanneer het aankomt op het volgen van het profetisch voorbeeld is er een groot verschil zichtbaar in de toenmalige en hedendaagse praktijk: de manier waarop we vorm geven aan moskeeën. In het algemeen hebben moskeeën gescheiden ruimtes voor mannen en vrouwen en dit heeft zijn weerslag op de opvoeding van kinderen die groot worden gebracht in gebroken gezinnen.

In de tijd van de profeet Mohammed, vrede zij met hem, werden de gebeden verricht in een gezamenlijke ruimte waar zowel mannen als vrouwen gebruik van maakten. Dat ging niet altijd goed, maar de profeet leerde zowel de mannen als vrouwen hoe zij zich dienden te gedragen ten opzichte van elkaar. De vrouwen zagen het (net als de mannen) als een onderdeel van hun aanbidding en dagelijks ritme om in de moskee aanwezig te zijn en daartoe kregen zij ook de absolute vrijheid.

Een bekende discussie over het al dan niet naar de moskee toe gaan van vrouwen werd echter al zo vroeg gevoerd als enkele jaren na de dood van de profeet Mohammed. De tweede leider van de geloofsgemeenschap (Omar ibn Alkhattab) voerde de discussie met zijn vrouw over haar moskeebezoek. Hij gaf bij haar aan dat hij liever had dat zij thuis het gebed verrichtte. Haar reactie daarop was dat hij hem niet iets kon verbieden wat de profeet nooit verboden had en koos er derhalve voor niet naar zijn wensen te luisteren maar haar gebeden in de moskee te verrichten.

En heden ten dage is het niet zozeer verboden voor vrouwen om naar de moskee te gaan. Het is hen echter wel op velerlei manieren onmogelijk gemaakt. Een belangrijke motivatie voor moskeeën om geen gezamenlijke gebedsruimte te hebben, of überhaupt open te gaan voor vrouwen op de vrijdag na, is dat dit “fitna” veroorzaakt. In deze context wil dit zoveel zeggen als dat beide partijen zich niet op een gepaste manier zouden kunnen gedragen ten opzichte van elkaar wat vervolgens nadelige gevolgen zou hebben.

Kijkende naar de overleveringen die betrekking hebben op de omgang tussen mannen en vrouwen onderling, ook wanneer het gaat om de houding t.o.v. het andere geslacht in de moskee, valt er iets op. Het zijn voortdurend mannen die worden aangesproken op de manier waarop zij omgaan met vrouwen. Mettertijd heeft diezelfde sekse-groep de moskeeën steeds minder toegankelijk gemaakt voor vrouwen. Leidend tot de situatie dat in Nederland de overgrote meerderheid van de moskeeën niet of slecht toegankelijk zijn voor vrouwen. Ook schort het standaard aan gelijkwaardige faciliteiten. Het is vreemd te noemen dat juist de groep die niet voor problemen leek te zorgen door het directe eigen gedrag de dupe moet worden van deze ontwikkeling.

Wat heeft dit alles te maken met opvoeding? Kijkende naar de situatie van de moslimgemeenschap valt te constateren dat er sprake is van een toenemend aantal gebroken gezinnen en ouders die (ondanks de aanwezigheid van een partner) er alleen voor staan in de opvoeding van hun kind(eren). De aanwezige scheiding van seksen zoals anno 2016 vormgegeven maakt het voor veel van hen onmogelijk hun kind te voorzien van de nodige begeleiding in de moskee. Immers: waar je vroeger op een afstandje kon toekijken of je kind het goed doet bij de mannen/vrouwen (en je kind kon terugrennen als het behoefte had aan bevestiging, etc) is die optie nu afwezig. Doordat er nu eenmaal niet altijd een mannelijke vervanger is die de zoon kan begeleiden, of vrouwelijke vervanger die de dochter kan begeleiden, blijft er voor veel alleenstaande ouders maar één optie over; niet naar de moskee gaan.

De jaren waarin het kind wat minder mondig is (5-10) worden veelal de jaren waarin het kind niet naar de moskee gaat. En laat dat nu net de periode zijn die cruciaal is voor de opbouw van een relatie met de moskee. Wanneer we ons afvragen waar de jongeren blijven (lees: waarom zijn er weinig jongeren in de moskee?) moeten we eerst bij onszelf te rade gaan; doen wij er alles aan om hen gedurende hun jonge jaren in de moskee op hun plaats te laten voelen? En als het antwoord daarop nee is, is het dan niet logisch dat ze op latere leeftijd geen behoefte meer hebben aan diezelfde moskee? En als ze daar wel behoefte aan hebben, en dan gaat het met name om de vrouwen, biedt de moskee dan de gelegenheid aan hen om er tenminste te bidden in een schone gebedsruimte met een aangename temperatuur?

Als we kijken naar een deel van de reden waarom jongeren nu wegblijven uit de moskee; hoe komt dit dan? Is dit omdat wij het profetisch moskee-model hanteren of omdat wij de opvoeding van de gemeenschap vermijden middels het grotendeels uitsluiten (of minder goed omgaan met de rechten inzake moskeebezoek) van vrouwen? Het antwoord mag duidelijk zijn; door de gezamenlijke gebedsruimtes te vervangen voor hermetisch afgesloten gescheiden ruimten is het voor ouders moeilijker geworden hun kind op te voeden met moskeebezoek. De gevolgen zijn dramatisch te noemen. Tijd dat daar iets aan gedaan gaat worden. Is dat eenvoudig? Nee. Zal dat tijd kosten? Ja. Maar als we oprecht geloven dat het profetisch voorbeeld het beste voorbeeld is voor iedere tijd, dan zouden we dat ook moeten volgen. Zeker als het aankomt op de meest geliefde plaatsen op deze aarde bij Allah: de moskeeën.

Het terugbrengen van gezamenlijke gebedsruimtes zal ervoor zorgen dat mannen en vrouwen gelijk worden in de moskeeën. Het zal ervoor zorgen dat alleenstaande ouders met meer gemak hun kinderen kunnen meenemen naar de moskee en het zal ervoor zorgen dat kinderen met meer gemak kunnen wennen aan het bezoeken van de moskee. En wie als kind een band weet op te bouwen met de moskee, zal op de dag des oordeels een plaats in de schaduw hebben.

*De afbeelding bij dit artikel betreft een moskee waar de scheiding van mannen en vrouwen in dezelfde ruimte is mogelijk gemaakt middels een scheiding in het midden van de ruimte waarbij een houten en glazen wand van ongeveer een meter dient als scheiding tussen de ruimtes. Waarnaar wij verwijzen in dit artikel betreft echter de klassieke opstelling waarbij mannen vooraan plaatsnemen en vrouwen achteraan.

Het werk van Abdullah is ook te volgen via zijn website.

In 2005 bekeerde hij zich tot de islam, en sindsdien timmert hij druk aan de weg. Zijn motto? Wens geen verandering, wees verandering. Vanuit die gedachte is hij betrokken geweest bij de opzet van het LPNM, bekeerlingen.nl en waaromislam.nl. Hij studeerde af als islamitisch pedagoog met een verdieping in religieuze diversiteit. Na zijn studie richtte hij het S-L-M op; een organisatie die zich richt op islamitische pedagogiek, huwelijk en de begeleiding van bekeerlingen.

Lees andere stukken van Abdullah