Voorpagina Jouw Dagelijkse Dosis 2019 / 1440, Ramadan

Medicijn of gif? – Juz’ 7

, 12 mei 2019, 2 reacties

“Isa, zoon van Maryam, zei: ‘Oh Allah, onze Heer, laat tot ons uit de hemel een tafel neerdalen die voor ons een feest zal zijn, voor de eerste van ons en de laatste van ons en een teken van U. En voorzie in ons levensonderhoud, en U bent de Beste Voorziener.” (5:114)

 Eenmaal terug hebben de tropische regenstormen plaatsgemaakt voor een stoffige hitte en is het weelderig groen ingeruild voor het bruingele zand van de Sahara. Behalve de mangobomen – die staan er in volle glorie, en overal. De goudgele mango’s hangen als trotse trossen kersen in de bomen; rijp, zoet en sappig, een groepje kinderen of kudde koeien nooit ververwijderd – het  is vaak maar de vraag wie er het snels bij het feestmaal is!

Ik reflecteer over de rijkdom aan voedsel dat deze aarde ons biedt en hoe Allah werkelijk de Beste Voorziener is: hoe ik hier in september aankwam en dat we verse mais roosterden in de avonden. Hoe, enkele maanden later, tevreden patiënten vaak weer langs kwamen met zakken vol pinda’s en hoe nu – in april – onze auto standaard beladen wordt met geurende mango’s en cashewvruchten als we klaar zijn met ons veldwerk.

“En eet van de goede, toegestane zaken waarvan Allah jullie voorziet…” (5:88)

Sikasso is de graanschuur van Mali: één van de vruchtbaarste regio’s die de rest van het land voorziet van eten. Tegen alle verwachtingen in, en triest genoeg, is het ook in deze regio dat de percentages van ondervoeding het hoogst zijn. Tijdens het uitgebreide veldonderzoek naar algemene gezondheid welke we recentelijk hebben afgerond, troffen we in bepaalde dorpen cijfers van maar liefst 30%. Dat betekent dat 1 op de 3 kinderen ondervoed was!

Vandaar dat ik het gros van de afgelopen 6 weken gepoogd heb dit probleem aan te pakken: opleiding van de lokale medische staf in de behandeling van ernstige ondervoeding, organisatie en uitvoering van screeningscampagnes in de twee meest getroffen dorpen, vergaderingen met de plaatselijke leiders, voorlichting en bewustzijn kweken in de communities, samenwerkingsverbanden aangaan met de traditionele heelmeesters, opzetten van voedingsgroepen en – het hoogtepunt – ‘voorbeeldmoeders’ die als rolmodel fungeren trainen in de productie van voedingsrijke pap.

De zakjes van 200 en 500 gram bloem zijn zowel een bron van inkomen voor de vrouwen als een uitstekende manier om ondervoeding tegen te gaan. Mais, sorghum, gierst, bruine bonen, pinda’s, apenbrood en moringa worden allemaal zorgvuldig schoongemaakt, gemalen, gezeefd en in precies de juiste hoeveelheden gemengd. Wat extra suiker en zout en voilà – een simpele, reproduceerbare, betaalbare oplossing bereid van lokale producten waar geen internationale NGO aan pas hoeft te komen!

“Allah rekent jullie de onnadenkendheid bij jullie eden niet aan, maar Hij rekent jullie aan wat jullie in eden bewust vastleggen. Bij het verbreken van jullie eden geldt kaffarah hiervoor: het voeden van tien armen…” (5:88)

“…of, als kaffarah, het voeden van de armen…” (5:95)

De juz’ die mij is toegewezen deze mooie maand sluit prachtig aan bij een thema wat mij erg aan het hart gaat: voeding. Juz 7 begint met vers 82 van Sura Maidah (de Eettafel) en eindigt bij vers 110 van Sura Al-A’nam (het Vee). Een centraal thema in de eerste Medinese sura is de regulering van legaal en illegaal voedsel en een deel van de sura besteedt aandacht aan de jacht op voedsel tijdens de maand van de bedevaart.

Verdere regels en voorschriften passeren de revue: het verbod op gokken, tovenarij en bedwelmende middelen, hoe te getuigen en een contract te schrijven en de vergelding van zowel gebroken eden als de onwettige jacht tijdens de bedevaart. Voor deze beide laatste geldt dat men als eerste (!) stap de armen zou moeten – ja precies – voeden…

Aan het einde van de sura staat de Profeet Issa (vrede zij met hem) centraal; er wordt melding gemaakt van het feest waarvoor zijn discipelen hem vroegen tot Allah te bidden – wat meteen ook de aanleiding tot de titel is – en van zijn afwijzing van elke aanspraak op goddelijkheid.

Sura Al-An’am is de eerste en langste van de Mekkaanse suras. De focus ligt op de eenheid van Allah en de sura richt zich op het verhaal van Ibrahim (vrede zij met hem) en zijn natuurlijke neiging tot de fitrah van het monotheïsme.

“Oh jullie die geloven! Maakt de goede zaken niet verboden die Allah jullie heeft toegestaan. En overtreedt niet. Voorwaar, Allah houdt niet van de overtreders.” (5:87)

Ondervoeding is nog steeds verantwoordelijk voor maar liefst een derde van alle kindersterftes onder de vijf jaar. In het kinderziekenhuis in Nigeria werd ik sterk geconfronteerd met de gruwelijke consequenties van deze voorkombare aandoening. Het was daar vaak dweilen met de kraan open: we verloren gemiddeld twee (twee!) kinderen per dag aan de gevolgen van simpelweg onvoldoende eten.

Maar doorschieten naar het andere uiterste is ook niet de oplossing: in de afgelopen vier decennia is overgewicht en obesitas bij kinderen en adolescenten wereldwijd sterk gestegen, en deze trend blijft nog steeds doorzetten in lage- en middeninkomenslanden. De ‘double burden of disease’ wordt het ook wel genoemd. Arme landen zoals Mali kampen nu met zowel malaria als diabetes, tuberculose maar ook hoge bloeddruk, een ondervoeding én obesitas crisis. Terwijl ze voor geen van beide einde van de spectra de financiën, infrastructuur of mankracht hebben.

Eten is het medicijn, maar ook het gif. Steeds weer worden we eraan herinnerd hoe islam een religie van de middenweg is en hoe we geen overdadig gedrag moeten begaan – ook niet met eten. Of dat nou in de dorpen van Mali of de steden van Nederland is; overgewicht en ondergewicht zijn beide vormen van ondervoeding.

Gezond, voedzaam, levend en ‘goed’ eten is waar de Quran over spreekt – hier zouden we allemaal naar moeten streven. Dus, ik zou zeggen: met zijn allen bij de Groene Moslims aan tafel of aan de moringa pap van de vrouwen in Bougoudale, Mali!

Bron afbeelding

Jouw Dagelijkse Dosis 2019 / 1440:

Jamilah Sherally is tropenarts en oud-voorzitter van Stichting Groene Moslims. Ze werkt momenteel in Zuid-Mali en heeft hiervoor voor Artsen zonder Grenzen in Nigeria gewerkt. Ze heeft een passie voor islam, duurzaamheid, vluchtelingen en ongedocumenteerde migranten, geneeskunde en public health, Arabische grammatica, en reizen. Met een vader in Zuid Afrika, een moeder in de Achterhoek, een broer in Tanzania, een zusje in Maleisië en een broertje in de VS komt dat laatste meestal wel goed!

Lees andere stukken van Jamilah