Revolutionaire moslimvrouwen: Cut Nyak Dhien

Cut Nyak Dhien (1848-1908) groeide op in een aristocratische familie en heeft gezworen de dood van haar vader en haar eerste echtgenoot te wreken. Die waren door de Nederlandse koloniale bezetters tijdens de Aceh-oorlog (1873-1914)  vermoord. Ze vormde haar eigen troepen en sloot zich uiteindelijk aan bij het leger van de bekende held Teuku Umar. 

Guerilla

De familie waar ze uit voortkwam was niet alleen van adel, maar ook religieus. Haar vader Nanta Setia was een ‘Alim (oeléebalang / islamgeleerde) en ook zij stond bekend als gelovige moslim. Ze was goed geschoold in de religie en zou een belangrijke rol hebben gespeeld bij het besluit van haar vader om het Nederlandse gezag niet langer te steunen in hun strijd tegen de opstandige inwoners van Aceh.

Toen ze hoorde dat haar man – die ook een actief strijder in het verzet was – door de Nederlanders vermoord was, weigerde ze zich aan het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) over te leveren.

Ze besloot zelf te gaan strijden en leidde een guerrillaleger van zo’n 300 mensen, waarmee ze het zes jaar lang volhield. Die strijd was gericht tegen de kaphees, de ‘ongelovige’ Nederlanders die een harde counter-guerrilla streden onder generaal van Heutsz. Cut Nyak Dhien stond hoog op de opsporingslijst van de Nederlands autoriteiten.

Ballingschap

Toen de bekende Acehse held Teuku Umar haar ten huwelijk vroeg weigerde zij, tot hij haar toestond te blijven strijden. Toen haar tweede man tijdens een aanval overleed, moest haar dochter hard huilen. Cut Nyak Dhien gaf haar een vernederende tik en zei: ,,Acehse vrouwen laten geen tranen om mensen die shahid (martelaar) geworden zijn.”

Aan het begin van de twintigste eeuw werd de toestand van Dhien en haar trouwe strijders steeds zorgelijker en ging haar gezondheid achteruit. Uiteindelijk werden zij en haar neef Teuku Nana, die tegelijk met haar was gearresteerd, verbannen naar Soemedang op West-Java.

Voor haar gedwongen vertrek brachten alle Acehse oeléëbalang en ‘ulama (geleerden) haar nog een bezoek om haar eer te bewijzen. Op Java ging het na een operatie even beter met haar, waarna ze in ballingschap, maar wel weer als vorstin, leefde. Vanuit Java bleef ze tot aan haar dood haar boodschap verkondigen. Ze stierf op 9 november 1908.

Heldin

Cut Nyak Dhien was een harde, Acehse vrouw die gedreven werd door de strijd voor onafhankelijkheid en de strijd tegen onrechtvaardigheid en onderdrukking. Vijfentwintig jaar lang leidde ze de guerrillaoorlog tegen de Nederlanders.

Op 2 mei 1964 werd ze voor deze inspanning tot Nationale heldin van de onafhankelijkheid van Indonesië benoemd. Ook is er in Indonesië een film over haar leven gemaakt. 

Meer lezen? Lees:  Gender, Islam, Nationalism and the State in Aceh: The Paradox of Power, Co-optation and Resistance. Je kunt dit stuk ook beluisteren via YouTube.

Geschreven door Anne Dijk, bewerkt door Tasniem Anwar 

Deze reeks Revolutionaire Moslimvrouwen is een samenwerking tussen Wij Blijven Hier en Fahm Instituut. Elke vrijdag post Fahm een verhaal over een inspirerende moslimvrouw. Vind ze allemaal hier.

Pssst..
Wij Blijven Hier! is het platform van de Nederlandse moslim. Wij bieden ruimte aan sterk uiteenlopende meningen en standpunten. Want waarom zou je het leven makkelijk maken als het moeilijk kan? Niet alle meningen en standpunten hier komen overeen met de onze. En anders dan je wellicht van ons verwacht, hebben wij ook niet alle wijsheid in pacht. Dus mocht je het ergens niet mee eens zijn, dan horen we het graag!

Tasniem Anwar

Tasniem is PhD kandidaat bij de afdeling politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Haar promotieonderzoek gaat over rechtszaken rondom de financiering van terrorisme in Europese context. Daarnaast geeft zij les binnen de bachelor politicologie. Voor Fahm Instituut is zij spreker op het gebied van dekolonialisme en het snijvlak van moslims en politiek.

Lees andere stukken van