Moslimvrouwen, er wordt vaker over hen gepraat dan met hen. Geert Wilders fantaseert over een land zonder hoofddoeken, diezelfde doeken vallen nog steeds onder de noemer ‘onderdrukking’ en in mainstream media blijkt er maar één soort moslima te zijn. Voortdurende stereotypering die verveelt en uitnodigt tot een ander geluid. Bij deze, een reflectie op het fotoproject ‘Hijabverhalen’: een verademing – en theekrans – te midden van alle ruis.
In het kader van representatie, diversiteit of inclusiviteit verschijnt het gezicht van de hoofddoekdragende moslima – ook wel hijabi in het Algemeen Beschaafd Moslims – steeds vaker in beeld. De ene keer bij een misplaatst artikel (check Samya Hafsaoui’s stories), de andere keer voor de schijn diversiteit van een instituut (ik noem, maar een willekeurige studiebrochure).
Eerlijk, in een seculiere samenleving waar islamofobie en seksisme (inclusief misogynie) zijn ingebakken in het dominante discours is het niet gek, dat er een bekrompen beeld van ‘de hijabi’ in het onderbewustzijn van menig Westerling is geslopen. Daarom zijn en blijven verhalen, beeld en gesprek krachtige middelen om zélf invulling te geven aan wie we willen zijn. Niet voor niets is Audre Lorde’s ‘Your silence will not protect you’ een quote die als gemeengoed beschouwd mag worden.
In de fotoserie ‘Hijabverhalen’ door fotograaf Ebru Aydin zien we de hijabi ook terug. Dit keer brengt het beeld echter een andere, authentieke boodschap over: de gelaagdheid van de hijabdragende moslimvrouw in Nederland. Afgelopen zomer trok Ebru met haar camera en een tas vol gekleurde stoffen heel Nederland door. Met als missie: het portretteren van 21 vrouwen met een voor hen bijzondere hijab, de stoffen van haar creatieve moeder dienend als achtergrond. Verschil in leeftijd, doeken en cultuur kwamen bijeen: van de hippe Instagramhijabi tot aan de Turkse moeder. Uiteraard sluiten die twee elkaar niet uit.
Een gepaste aanvulling op de fotoserie was dan ook het Hijabverhalen-programma in New Metropolis. Een dependance van Pakhuis de Zwijger in Amsterdam Nieuw-West en een plek dat regelmatig podium biedt voor verhalen die de traditionele media ontgaan. Het programmateam, de sprekers en talenten waren wederom vrouwen uit de fotoserie. Dit resulteerde niet in een verantwoording waarom – of hoe – je de hijab draagt (‘IK ZIE EEN HAAR!!’) maar, simpelweg in het verwoorden van de alledaagse beleving. Zoals Honorata (64), die zelf haar kleding en hoofddoeken maakt, vertelt dat haar hijab voelt als een spiritueel schild. Ook vertelde zij dat haar hijab struggles met zich meebrengt. Zoals het bewegen tussen verschillende culturen. Maar ook gewoon praktische dingen, “in de zomer” wat Handenur (26) lachend noemt. Het programma voelde als een theekrans, waar ik mijzelf welkom en gezien voel.
Hoewel het vertrekpunt ‘de hijab’ was, bleek spiritualiteit en zusterschap de gemene deler. Waarom? Óók moslimvrouwen die geen hoofddoek dragen zijn onderdeel van deze theekrans. Juist de gevoeligheid die hier kan liggen, laat zien dat er ook overwinning te behalen valt in gesprekken over de wrijvingen binnen de moslimgemeenschap. De complexiteit van de moslimvrouw is uiteindelijk niet te vangen in beeld of programma – wél in gesprekken met elkaar. De laagdrempeligheid van een theekrans, privé of niet, valt daar dus ook onder. Laten we de kracht van ongedwongen en eerlijke gesprekken dan vooral ook niet onderschatten in een tijd waarin kwetsbaarheid en afstand de dagelijkse realiteit bepalen.
Enfin, iets met representatie op de juiste plek. Met de Tweede Kamerverkiezingen in zicht lijken volksvertegenwoordigers enkel op kieslijsten te staan, maar wat mij betreft hebben we ook wat meer oog voor het soort politiek en representatie in onze directe nabijheid. In een collegezaal, in de wijk, op je werkplek, in New Metropolis of tijdens een theekrans. Fijn dat ik op bezoek mocht komen, Ebru, Hajar, Maame, Honorata, Handenur, Ihaab, Yasmina en Azra.
Wil je de livecast Hijabverhalen terugkijken? Dat kan hier. De volledige fotoserie van Ebru bekijk je hier. Liever in ‘t echt bekijken? De serie is tot eind april te bewonderen in New Metropolis Nieuw-West.
Volg ons op social media