Voorpagina Gastarbeiders, Politiek

De Tragiek van de Zelfdeceptie

Tariq Shadid is gastarbeider bij wijblijvenhier.nl.

Net als een koude regenbui, die je ruim van tevoren aan kan zien komen als je de moeite neemt om de lucht in de gaten te houden, is het er dan: het kabinet Balkenende vier.

“Samen werken, Samen Leven”, luidt het motto. De drie politici die het akkoord sloten en de komende vier jaar een leidende rol zullen spelen in de Nederlandse regering waren op de televisieschermen te zien en op de radio te horen. Positieve geluiden zoals “de vonk sloeg over in Friesland” zetten de toon, in een soort van schone lei en frisse start-atmosfeer.

Uiteraard, zoals in ieder compromis, heeft ieder van de lijsttrekkers concessies moeten doen, waarbij de aard van de gedane knievallen geen daverende verrassingen vertoont. De oppositie, met name VVD en SP, speelt het politieke spel van de schampere opmerkingen en uitdagingen over het regeerakkoord uiteraard keurig mee. De achterban van de regerende partijen verwelkomt hartelijk de ‘feel-good’ atmosfeer van de formatievergaderaars. Eindelijk kan Nederland weer even het gevoel hebben, dat het best goed gaat, net als eventjes tijdens de verkiezingscampagnes.

Zelfdeceptie is een alledaags menselijk fenomeen, vaak onderdeel van het psychologische overlevingspakket dat niet alleen individuen, maar ook gemeenschappen tegen interne strijd helpt beschermen. Het beetje dat nodig is om te overleven, kan echter doorschieten naar een vertekend beeld van de realiteit, waardoor het zijn doel als overlevingsmechanisme voorbijschiet.

Uiteraard gaven de verkiezingsuitslagen een teken, dat een meerderheid van de bevolking toe was aan een verandering van het sociale en politieke klimaat. Vanuit de positie van etnische minderheden bezien, bevatte deze uitslag echter een dubbele boodschap. Tegelijkertijd  wonnen zowel de linkse als de extreem-rechtse (xenofobe) stroming in het politieke veld fors terrein. Terwijl de politieke nederlaag van onze politica xenofobica Rita Verdonk zeker een opluchting betekende voor de meeste etnische minderheden in Nederland, kregen ze er de rijzende ster van politicus ultra-xenofobicus Geert Wilders voor in de plaats.

Geen van beide stromingen nam echter plaats in de regering – de neo-liberalen van de PvdA konden immers zonder al te veel moeite de neo-conservatieven van het CDA en de Christenunie omarmen.

Kennelijk is er voor de achterban van deze regerende partijen overeenstemming te vinden in een interessante cocktail. Om te beginnen zal niet al te zeer kritisch worden teruggekeken op de door Balkenende 1 t/m 3 gevaren koersen. De boodschap dat het ‘anders’ moet (hetgeen inhoudt, dat er wel degelijk sprake is van erkende kritiek op de voorgaande periode), zich uitend in een socialer, milieu- en mensgerichter beleid, wordt gecombineerd met een rooskleurige blik op de toekomst.

Vanuit een bepaalde hoek bezien, is deze einduitkomst echter tegenstrijdig. Het CDA won de verkiezingen, daarmee is een nieuwe regering onder Balkenende weliswaar voor de hand liggend. Wat echter wel opmerkelijk is, is dat het regeerakkoord tot stand is gekomen, mede op basis van het inleveren van de roep van de PvdA om een parlementaire enquête over Irak. Gaan we dan voor de vierde keer verder met dezelfde premier, terwijl juist door zijn ontwijkende houding en die van zijn partij ten opzichte van een evaluerend onderzoek, vraagtekens zouden moeten rijzen over zijn toetsbaarheid?

Als het zou gaan om een onderzoek, met vage verwachtingen over de uitkomst ervan, zou het misschien nog te begrijpen zijn. Bijvoorbeeld om praktische redenen. Getuige de manier waarop in andere landen de betreffende regeringsleiders door hun volksvertegenwoordigingen zijn aangepakt over de kwestie Irak, is het echter duidelijk dat Balkenende hiermee, met kennelijk breed gedragen algemene instemming, ontsnapt aan een – op zijn zachtst – vervelende deuk in zijn politieke carrière.

Zou de oppositie dit accepteren, dan zou deze collectieve zelfdeceptie vanuit diezelfde hoek bezien wel eens een van de grotere politieke missers in de recente Nederlandse geschiedenis kunnen zijn. Dit niet per se op grond van de gevolgen, maar op grond van het fenomeen dat er aan ten grondslag ligt: de collectieve ontkenning. Een roze bril, tot daar aan toe, maar oogkleppen? Het staat niet zo fraai in de geschiedenisboeken wanneer later wordt opgetekend dat Nederland als één van de weinige landen verzuimde zijn eigen bij het Irak-debakel betrokken regeringsleider aan de tand te voelen.

We besluiten immers om verder te gaan met een drievoudig premier, zonder dat we de moeite durven te nemen zijn vorige handelen met open vizier te evalueren. Uiteraard wil Balkenende  het onderzoek zelf liever niet, maar hij zou het toch onbevreesd aan moeten durven, als zijn geweten schoon zou zijn?

Dat de politieke wil om de evaluatie van een kwestie (die in de meeste andere betrokken landen wel plaatsvond) hier echter lijkt te ontbreken, is iets voor iedere Nederlander om bij stil te staan. Hoe staat het eigenlijk gesteld met onze democratie en met ons vermogen tot zelfevaluatie? Wat zegt dit over de rest van ons functioneren als parlementaire democratie? Is de toetsbaarheid van onze regeerders niet één van de kernelementen?

Het kan zijn, dat wie dit leest, denkt: van een mug een olifant maken kunnen we allemaal. Waarom hier zo zwaar aan tillen?

Waarschijnlijk bekijkt degene, die er zo over denkt, de zaak gewoon vanuit een iets andere hoek. Ongetwijfeld veel prettiger, niet?


Tariq Shadid is van Palestijnse afkomst en van beroep chirurg, maar schrijft in zijn vrije tijd al jaren voor de Engelstalige internetkrant The Palestine Chronicle. Ook is hij oprichter en beheerder van de internetsite The Musical Intifadah, en de recente Nederlandstalige release MI Nieuws op docjazz.nl. Verder is hij woordvoerder van de Palestijnse Gemeenschap in Nederland, en lid van het centrale aktiecomité Stop de Oorlog.

Tariq Shadid bleef niet hier. Hij vertrok naar de Emiraten waar hij hoofd is van een chirurgische afdeling in een middelgroot ziekenhuis. Ondanks deze drukke baan blijven zijn twee andere passies intact: zijn land Palestina, en muziek. Bij een indrukwekkend aantal aanhangers op Facebook staat hij met zijn muzikale intifada beter bekend als Doc Jazz, met songs die vooral over Palestina gaan.

Lees andere stukken van