Voorpagina Politiek

Hoe lang mogen moslims en joden nog slachten?

Zondag 6 november was misschien het laatste islamitische offerfeest waarbij in Nederland nog volgens religieuze voorschriften kon worden geslacht. Hier een overzicht van de stand van zaken omtrent het wetsvoorstel van Partij voor de Dieren.

Op 13 december stemt de Eerste Kamer over het voorstel van de Partij voor de Dieren om het onbedwelmd slachten voor joden en moslims te verbieden. Zondag 6 november was misschien het laatste islamitische offerfeest waarbij in Nederland nog volgens religieuze voorschriften kon worden geslacht. Als het wetsvoorstel wordt goedgekeurd, zullen wij onze offerdieren voortaan in het buitenland moeten laten slachten en zal ook al het vlees voor normale consumptie moeten worden geïmporteerd.

Dierenwelzijn

Het argument van de PvdD om de religieuze slacht te verbieden is dierenwelzijn. Volgens de publieke opinie veroorzaakt onbedwelmd slachten onnodig veel stress en pijn en is het daarom een dieronwaardige manier om te doden. Er wordt met onderzoeken geschermd waarin op basis van gemeten hersen- en hartactiviteit wordt aangenomen dat de dieren bij onbedwelmd slachten meer pijn lijden. Naar diergeneeskundigen en neurologen die hier ernstig aan twijfelen wordt niet geluisterd. Dat het dierenwelzijn door onbedwelmd slachten wordt geschaad is dus geen wetenschappelijk vaststaand feit, maar een maatschappelijke keuze.

Tweede Kamer

De Tweede Kamer stemde in juni 2011 voor de wetswijziging nadat ze door de PvdD was overvallen met bloederige ‘under cover’ filmbeelden uit buitenlandse slachthuizen. De twee joodse en islamitische organisaties die na de vertoning in de Tweede Kamer commentaar mochten leveren, hebben de beelden niet van tevoren mogen zien en hebben onvoldoende tijd gekregen zich op het debat voor te bereiden. Deskundigen die achter de PvdD stonden konden de films wel van tevoren bekijken. De cijfers die de PvdD opvoerde bleken sterk overdreven. Er is dus bewust voor een tactiek van misleiden en overdonderen gekozen.

Een (in allerijl op aandringen van religieuze belangengroepen) georganiseerde hoorzitting mocht niet baten; de fracties hadden hun standpunten al ingenomen en waren niet van zins daarvan af te wijken, ook niet toen deskundigen verklaarden dat onbedwelmd slachten niet per se meer dierenleed tot gevolg heeft. De fracties namen niet de moeite de misleidende cijfers te verifiëren en gingen niet in op uitnodigingen tot overleg met religieuze organisaties.

Hoewel joodse organisaties in een vroeg stadium protest aantekenden en voor de hoorzitting zelfs deskundigen uit de Verenigde Staten lieten overkomen, kwam het protest aan moslimzijde maar moeizaam op gang. De moslimorganisaties hielden zich stil of opereerden op de achtergrond. Daar kwam pas verandering in met de oprichting van het Actiecomité Stop Verbod Halal en enkele andere protestgroepen van gewone moslimconsumenten die er binnen enkele weken in slaagden om ruim 50.000 handtekeningen te verzamelen die op de dag van de stemming aan de Kamer werden aangeboden. Helaas heeft dit niet mogen baten: met uitzondering van de christelijke partijen stemde de Tweede Kamer voor.

Amendement

Omdat een totaalverbod de PvdA toch wel wat ver ging, is als doekje voor het bloeden een amendement aangenomen waardoor het mogelijk zal blijven onverdoofd te slachten, “mits op basis van onafhankelijk vastgesteld bewijs is aangetoond dat het welzijn van de slachtdieren … niet in grotere mate wordt benadeeld…”. Hoe en op wiens kosten dit bewijs geleverd moet worden, aan welke criteria het moet voldoen en wie dat toetst, moet nog worden uitgewerkt. Totdat dit duidelijk is, zou het dus niet mogelijk zijn halal of koosjer te slachten. Bovendien moet iedere vijf jaar opnieuw ontheffing worden aangevraagd. Dit geeft rechtsonzekerheid en kan enorm veel geld gaan kosten omdat eerst moet worden vastgesteld hoeveel dierenleed de gangbare methoden opleveren voordat een vergelijking kan worden gemaakt. Mede omdat nu al niet duidelijk is wat wetenschappelijk vaststaat en wat niet, is de kans groot dat de wet technisch onuitvoerbaar zal zijn. Een verbod op onbedwelmd slachten voor joden en moslims is een ontoelaatbare inbreuk op de grondwettelijke vrijheid van godsdienst.

Eerste Kamer

Na aandringen van het Actiecomité en de stichting Groene Moslims nam het Contactorgaan Moslims en Overheid na het zomerreces het initiatief om het protest te organiseren. Belanghebbende organisaties en individuen verenigden zich onder de paraplu van het CMO in een werkgroep. Er werd overlegd met het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap en andere joodse vertegenwoordigers. Binnen korte tijd is het gelukt de bezwaren van moslimzijde in een position paper* te verwoorden, die op 21 oktober aan de Eerste Kamer werd aangeboden. Op 25 oktober vergaderde deze over het onderwerp. Diverse partijen, waaronder GroenLinks en D66, formuleerden uiterst kritische vragen aan staatssecretaris Bleeker en Marianne Thieme. De VVD liet doorschemeren dat ze tegen een verbod is. De drie christelijke partijen zijn net als in de Tweede Kamer tegenstander van een wetswijziging. PVV en – uiteraard – PvdD zijn voor. Wat de PvdA en SP gaan doen blijft onzeker. Intussen wordt door de werkgroep druk gelobbyd en ook de pers wordt regelmatig geïnformeerd. Het is nu van belang om lokale partijprominenten – vooral van de PvdA – ervan te overtuigen dat een verbod een te grote en onnodige inbreuk op de vrijheid van godsdienst is. Daar kan iedere moslimburger een rol in spelen.

Misstanden

De filmpjes gaven zonder twijfel misstanden weer, maar dit is geenszins de dagelijkse praktijk in Nederlandse slachthuizen. Het is een beetje vreemd om iets te verbieden omdat er weleens wat mis gaat. Dan is er reden om al het slachten te verbieden, want bij de industriële, ‘verdoofde’ slacht** gaat heel veel mis.

Een dier doden is nooit leuk. Het slachten van een dier voor consumptie is in de islamitische traditie een sacrale handeling. Dieren mogen nooit voor de sport of uitsluitend voor hun vacht of ander deel worden gedood. Het is belangrijk dat het dier wordt gerustgesteld voordat het geslacht wordt. Bij aankomst in het slachthuis krijgt het daarom te eten en te drinken. Het dier mag niet zien dat een ander dier geslacht wordt of is. Voordat de halssnede wordt toegebracht, wordt de naam van God uitgesproken om vergiffenis te vragen voor het nemen van een leven. De halssnede wordt toegediend door een bekwaam persoon, die met één haal van een uiterst scherp mes de halsslagaders en de luchtpijp doorsnijdt. Door de aanmaak van endorfinen – een natuurlijke reactie bij kuddedieren – voelt het hier niets van en door het snelle bloedverlies raakt het binnen een halve minuut buiten bewustzijn. Dit alles dient in uiterste rust te gebeuren. Dieren mogen niet worden opgejaagd of onnodig gepijnigd. Een kalm dier is makkelijker te hanteren en lijdt minder pijn. Industriële slacht van enorme aantallen dieren past niet in de islamitische traditie. Daarbij is het onvermijdelijk dat dierenwelzijn wordt opgeofferd aan economische efficiëntie.

Convenant

In de praktijk blijkt er nog te vaak iets mis te gaan. Oorzaken hiervoor zijn onvoldoende vakbekwaamheid en falende controle door zowel religieuze organisaties als de overheid. Bij het joodse slachthuis in Amsterdam is de afgelopen jaren al veel verbeterd. Vooral bij de handelingen die aan het toedienen van de halssnede voorafgaan, zoals het verblijf in het slachthuis en het fixeren van de dieren voor de slacht, kan het dierenwelzijn met betere opleiding, strengere regelgeving en meer controle sterk worden verbeterd. Alle betrokken joodse en islamitische organisaties hebben de bereidheid uitgesproken om met de Staatssecretaris en de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit in gesprek te willen gaan over een convenant, waarin extra voorschriften en vakbekwaamheidseisen worden vastgelegd. Een wetswijziging is hiervoor niet nodig. De huidige wet biedt voldoende ruimte voor aanvullende regelgeving en zelfregulering.

In feite waren deze gesprekken al aan de gang toen wij door de PvdD met een initiatiefwet werden overvallen.

Hendrik Jan Bakker is bestuurslid van de Stichting Groene Moslims en neemt deel aan islamitisch-joods overleg dat moet leiden tot meer dierenwelzijn in religieuze slachthuizen.

* Zie www.cmoweb.nl en www.groenemoslims.nl (dossier halal slachten). Zie voor het joodse standpunt www.kosjerslachten.nl.
** Runderen worden met een kogel of pen in de kop geschoten. Vaak moet meerder keren worden geschoten tot het rund gevoelloos is. Bij schapen, geiten en pluimvee wordt het zenuwcentrum d.m.v. een stroomstoot kortstondig uitgeschakeld. De benodigde stroomsterkte verschilt per dier. Is de stroom te sterk, dan treden verwondingen en verslechtert de kwaliteit van het vlees. Is de stroom te zwak, dan raakt het dier onvoldoende buiten bewustzijn. Het juiste voltage is dus moeilijk van tevoren in te schatten.

Ik was enkele jaren bestuurslid van de Stichting Groene Moslims en nam deel aan islamitisch-joods overleg om een verbod op onverdoofd slachten te voorkomen. Ik ben sinds 2007 bestuurslid van de Vriendenkring SEKEM.

Lees andere stukken van Hendrik Jan (Anne)