De mens heeft van nature een sterk overlevingsmechanisme. Hij zal er instinctief alles aan doen om zich te verdedigen tegen aanvallen die hem kunnen schaden. Dit overlevingsmechanisme heeft een breed begrip; van psychologische betekenis tot fysieke betekenis. Als een persoon ziek wordt, dan maakt het lichaam antistoffen aan. Als een persoon zichzelf van de euromast laat vallen, dan houdt zijn angst hem tegen. Waar het op neerkomt, is dat de mens voortdurend het leven tracht te behouden.
Een sterk overlevingsmechanisme wil niet zeggen dat het bestand is tegen elke aanval. Zo bestaan er ongeneeslijke ziekten, waar het afweersysteem weinig aan kan doen. Een manisch gestoorde kan zo zijn polsen doorsnijden. In dat geval zal zijn emotionele defensie het begeven.
Waar ik eigenlijk naar toe wil gaan, is een vraag die de laatste tijd in mijn hoofd ronddwaalt.
In hoeverre kan de mens zijn eigen emoties (een natuurlijk afweer) beïnvloeden? Een persoon die zijn woede niet kan inhouden omdat er in zijn omgeving zaken gebeuren die hem niet aanstaan. Een persoon die zijn naasten hun geluk niet gunt omdat hij zelf het geluk niet ervaart. Een persoon die zijn geliefde voortdurend wantrouwt terwijl er niks aan de hand is.
In al deze gevallen probeert de desbetreffende persoon (onbewust) zichzelf te redden. Het lichaam wil immers leven en het leven wordt gevoed door het geluksgevoel. Geen enkel mens kiest er bewust voor om ongelukkig te zijn. Ik kan me niet indenken dat mensen de lijdensweg met opzet volgen.
Er zijn op de wereld levensbeschouwingen die zich sterk hierop focussen. Bijvoorbeeld het boeddhisme, waarin technieken worden geleerd om emotionele wapens als angst, jaloezie, afgunst etc. te overstijgen. De vraag luidt nu: is dit wel gezond? De mens maakte deze emotionele antistoffen aan om zichzelf te beschermen en zijn eigen plekje (ego) veilig te houden. Daarentegen leert het boeddhisme dat het vergaan van je ego jou zou leiden naar het werkelijke geluk. Ook in de Islam heb je een tak (tasawwuf) die zich hierin specialiseert.
Is geluk te vinden in jezelf (het ego), waarin het natuurlijke overlevingsmechanisme supporter is OF is geluk te vinden in de opoffering van je eigen verlangens, waarin het spirituele overlevingsmechanisme supporter is?
5 Reacties op "De Overleving."
Lastige kwestie. Ook Mohammed (vrede zij met hem) leerde ons dat ware kracht niet ligt in het vernietigen van de tegenstander, maar in het beheersen van woede. Wie zonder controle zijn emoties volgt kan nooit in vrede met zijn omgeving leven. Hij zal zich voortdurend gekwetst voelen, jaloers, in zijn eer aangetast enz. en er dus voortdurend op los moeten slaan. Je kunt zelfbeheersing natuurlijk ook overdrijven door geheel apathisch te worden en je willoos naar de slachtbank te laten leiden. In mijn visie spoort de islam aan om de middenweg te vinden.
Ook mij boeit dit onderwerp wel.
Zelf heb ik een christelijke achtergrond, ben er in mijn jonge jaren ook wel aktief in geweest (Youth for Crist enzo.)
Later heb ik me afgekeerd van het geloof dat de mens zondig wordt geboren, ik denk dat de mens in beginsel goed is en er vaak niks van bakt, juist door dat ego van hem.
Ik denk dat het in essentie doodsangst is wat het ego beweegt tot brood op de plank en allerlei verzekeringen en ga maar door.
Bij de dieren werkt dat goed, mensen zijn slimmer(?) en timmeren hun leven dicht voor alles wat ze bedreigend vinden. En dood gaan hoort er niet bij.
Een level hoger, daar waar de aarde gemaakt en onderhouden wordt, vindt men dat doodgaan er wel bij hoort, anders bestond het immers niet.
Het ego, lijkt mij, heeft z’n plek tussen geboorte en dood, niet verder. Immers het lichaam hoort bij de aarde, dat neem je niet mee, net zomin als je geld, je tijd, enz.
Alle drukte van je ego om te overleven is dan ook nutteloos geworden, het had z’n nut hier op aarde, waar het spel gespeeld wordt dat boven is bedacht.
Omgekeerd kan het wel nuttig zijn om hier beneden je ego zo nu en dan te overstijgen om het spel eens vrij van doodsangst te bekijken. Soms ligt de oplossing voor een probleem buiten de gevangenis van de angst.
Alleen het bekijken van je angst vraagt al dat je er van buiten af naar kijkt.
En nee, je gaat niet onmiddelijk dood als je je ego zegt even stil te zijn…
Met vriendelijke groet,
Jaap
Boeiende en essentiele materie – kijk maar eens naar de wereld om je heen….
Ashraf, hier mijn visie:
je plaatst ego tegenover opoffering, alsof er alleen maar een keuze bestaat tussen die twee. Daarmee klinkt het als een conflict die volgens mij de zaken alleen maar moeilijker maakt. Het zijn twee zijden van dezelfde medaille; als mens heb je nou eenmaal te maken met zoiets als ego, maar ook datgene wat het ego overstijgt, nl. zoiets als, ik noem het maar fundamentele menselijkheid. In wezen gaat het erom om het geheel als een Eenheid te zien, datgene wat soefies (tasawwuf waarover je sprak) ook proberen te realiseren. Die Eenheid noemt men in sommige religies God, Allah, Jahweh, Boeddha,…
Op het moment dat je een steeds beter besef hebt van die Eenheid, staat jouw handelen meer en meer in dienst van die Eenheid, oftewel een puur menselijk handelen, niet meer gedreven door hebzucht, haat oftewel ego. In wezen ga je dan steeds beter zien dat het hele onderscheid ego vs fundamentele menselijkheid niet meer dan een illusie is en er in wezen alleen maar die Eenheid is. Waarschijnlijk doe je zoiets niet van de ene op de andere dag , maar is het een geleidelijk proces waarin je je zelf oefent; een oefening die men ook wel het leven noemt.
Of ook anders gesteld : waar je volgens mij naar zou moeten streven is om niet je eigen ego tegenover andere ego ’s te plaatsen, wat alleen maar tot conflictsituaties leidt, maar je eigen ego zo groot te maken dat het de ander omvat…
De wil om te overleven is aanwezig zolang het lichaam gezond is. Zodra het lichaam (lees: inclusief de geest omdat de twee niet te scheiden zijn) ernstig ziek wordt, ontstaat er vaak een verlangen om te sterven. De angst voor de dood is klein rond de pubertijd en neemt bovendien af naarmate men ouder wordt.
Plato heeft er een heel boek (Phaidon) aan gewijd. Ik heb er een kort verhaal rondom geschreven ‘Theombrotus or the Pharmakon’. In de discussie rondom euthenasie wordt er veel te weinig benadrukt dat de dood een nep alternatief is omdat er geen leven na de dood is. Pamuk’s My Name is Red gaat hier ook over in principe, zoals zoveel literatuur trouwens. De Romeinen hadden een mooie houding tov de dood, zij benadrukten dat leven een kunst is maar dat je waardig moest sterven.
De houding tov de dood wordt dus sterk bepaald door de cultuur. Zie ook de radicale Islam die een soort cult heeft ontwikkeld rondom het martelaardom zoals de vroege Christenen. Allemaal nogal dom natuurlijk, maar dat soort mensen zijn er gelukkig weinig en hebben gelukkig ook nog eens de neiging om zichzelf op te blazen, zodat dat probleem zich vanzelf oplost. Dolfijnen doen dat ook trouwens, en er bestaat een mieren soort in Azie, waarvan de strijders zichzelf ook kunnen opblazen om het nest te redden tegen aanvallen van vijandige nesten. Enfin, de houding tov de dood is niet zo zwart wit als je het stelt ook niet in de natuur.
@Badr: trouwens de liberale ideologie stelt dat het algemeen belang gediend is bij het belang van het individu. Mooie theorie, jammer dat de klassieke liberalen zo onder vuur liggen van de bekrompen liberalen, maar wel mooi dat er nog veel echte liberalen in de VVD zitten en gelukkig doorgaans de meer zakelijk succesvolle.